1000 công trình nghiên cứu khoa học và bài thuốc gia truyền của các thầy thuốc Hà Nội - Bài số 305

BÀI SỐ 305

Bệnh thấp nhiệt (Nhiệt tý)

Lương y Vũ Duy Nhi

HTX. Đông y Dân Tộc Chùa Bộc.

Nói chung các loại bệnh tê thấp Đông y đều gọi là chứng Tý, nhưng trong Tý chứng có nhiều loại khác nhau bởi 3 thứ tà khí: phong, hàn, thấp xâm nhập vào cơ thể có nhiều ít khác nhau, nên chứng trạng diễn biến cũng khác nhau. Ở đây chỉ nói về chứng nhiệt tý.

Nguyên nhân: Gây nên bệnh nhiệt tý có 2 nguyên nhân.

1. Nguyên tạng phủ kinh lạc đã vốn nhiệt sẵn, lại bị phong, hàn, thấp, tà xâm nhập cơ thể làm ngăn cản đường kinh lạc, nhiệt càng uất lại mà phát sinh.

2. Do tà khí phong hàn thấp uất lại trong da thịt kinh lạc, lâu ngày không giải được, thấp uất lại hoá thành hoả mà phát sinh.

Chứng trạng:

Chủ chứng của bệnh thấp nhiệt là: Chỗ đau sưng tấy đỏ, nóng, gặp lạnh thì đỡ, có khi một hoặc nhiều khớp xương hoạt động khó khăn, khi nặng thì phát sốt, miệng khát, tâmphiền, mầu lưỡi đỏ sẫm, rêu lưỡi vàng ráp mà khô, tiểu tiện đỏ nóng, đại tiện táo. Mạch Huyền hoặc Hoạt Sác.

Phép chữa:

Thanh nhiệt, sơ phong thắng thấp.

Bài thuốc chữa nhiệt tý:

1. Cỏ thơm 12 gam

2. Cà gai 20 gam

3. Tiết dê 12 gam

4. Giây gắm 20 gam

5. Giây chiều 16 gam

6. Cúc áo 8 gam

7. Độc muối 20 gam

8. Thuỷ bồ 12 gam

9. Rau má 16 gam

10. Thổ phục 16 gam

11. Ké đầu ngựa 16 gam

Các vị dùng lá khô cân làm 1 thang sắc uống.

Lý giải: Trong bài dùng những vị có tác dụng giải phong nhiệt, lương huyết, thanh can, lợi tiểu giải độc như tiết dê, rau má, ké đầu ngựa, cơ thơm; những vị như thổ phục, cà gai, thuỷ bồ, giây chiều là những vị có tác dụng kiện Tỳ trừ thấp, giải độc, tiêu đờm, giảm thống, những vị có công năng an thần, trợ tâm, thông kinh, hoạt lạc để nhuận, bổ Can Thận chữa chứng tâm phiền do thấp nhiệt ảnh hưởng đến tâm như giây gắm, độc muối, cúc áo.

Các vị hợp thành 1 thang thuốc có tác dụng thúc đẩy lẫn nhau, đủ sức thanh nhiệt, sơ phong, trừ thấp.

Vì vậy có hiệu quả tốt đối với bệnh thấp nhiệt do ngoại tà cũng như do nội nhiệt gây nên như 2 nguyên nhân trên đã trình bày.

Bài này được đúc rút kinh nghiệm chữa khỏi nhiều bệnh nhân.